Extermination camps

روز بعد از ديدن فيلم فهرست شيندلر کتاب «مرگ کسب وکار من است» به دستم رسيد. تصادف جالبي بود. هردو موضوع مشترکي دارند. اردوگاه‌هاي مرگ در زمان جنگ جهاني دوم. اولي به يک منجي مي‌پردازه و دومي به يک جلاد.
فيلم محصول سال 93 به کارگرداني اسپيلبرگ ِ معروفه. در ليست 250 فيلم برتر imdb رتبه‌ي ششم رو با امتياز بالاي 8.8 داره. حتي اگر من‌هم تاييد نکنم (که مي‌کنم!) فيلم، شاهکاره. تاثير گذار و تکان دهنده. براي من ياد آور فيلم پيانيست بود. البته فهرست شيندلر بر پيانست مقدمتره اما من دومي رو اول ديدم. در بخش کوتاهي از فيلم قهرمان کتابِ «مرگ کسب وکار من است» هم ظاهر مي‌شه. با چهره‌اي تيره و تار و کريه. سکانسي که شيندلر به فرمانده‌ي اردوگاه آشويتس براي بازگرداندن کارگرهاش، الماس رشوه مي‌ده. اينجاست که فيلم و کتاب به هم پيوند مي‌خورن.
اما قهرمان کتاب که درواقع بازسازي شده‌ي Rudolf Franz Hoess است، آدم رشوه بگيري نيست. در کتاب فقط به صورت يک فرمانبردار صرف نشون داده مي‌شه. کسي که اردوگاههاي مرگ را به اين دليل برپا کرد که به او دستور رسيده بود و نه بيشتر. آدمي که چندان قابل درک نيست و به خوبي پرداخت نشده. خيلي از وقايع مهم در کتاب درز گرفته‌شده‌اند و نويسنده براحتي از آنها گذشته‌است. مثلا شکست نهايي آلمان که در چند خط گزارش شده‌است در حاليکه مي‌توانست نقطه‌ي دراماتيک خوبي براي بحث و بررسي احوالات قهرمان داستان باشد. کتاب با اينکه نويسنده‌ي چندان به نامي ندارد (اين نکته را از صفحه‌ي ويکي‌پدياي مهجور نويسنده مي‌توان فهميد) اما مترجم آشنايي دارد، شاملو. لابد با برخي از سلائق عجيب و غريب شالو در ترجمه آشنا هستيد، اما اين موارد در اين کتاب اذيت نمي‌کند. نکته‌ي آزاردهنده به کاربردن عبارات و گريتينگ‌هاي به زبان آلماني‌است که مدام بايد براي معني‌شان به زيرنويس ها مراجعه کرد. من اگر به‌جاي شاملو بودم اين ابتکار بي‌مزه‌ي نويسنده‌ي فرانسوي را بي‌خيال مي‌شدم و تمام اين عبارت را هم به فارسي برمي‌گرداندم. اينجور که خبر دارم کتاب در ايران مشهوره اما بعد از خوندن معتقدم بيشتر اشتهارشو بايد مديون ترجمه و نام شاملو و همچنين زيرنويس‌ها و مقدمه‌ي شاملو باشه. درهرحال به نظرم اين دو اثر هنري، کتاب و فيلم خوندن و ديدنشون در کنار هم مي‌تونه حکمت‌آموز باشه!